مجله میدان آزادی: جشنوارهی چهل و دوم فجر با همه‌ی اما و اگرهای سال پیش، امسال بدون حاشیه‌تر آغاز شد اما جشنوارهی فیلم فجر بدون حاشیه هم مگر می‌شود؟ اهالی سینما همیشه با حاشیه‌های‌شان خواندنی‌تر هستند و به همین بهانه در کنار اخبار مهم اکران فیلم‌ها در جشنوارهی فجر سال 1402، به حاشیه‌های آن نیز می‌پردازیم. خبرها و حاشیه‌های هر روز از جشنواره به مرور در این صفحه تازه از پرونده «پرواز بر فراز آشیانه سیمرغ»، همزمان با رویدادهای جشنواره کامل خواهند شد.
روز چهارم جشنواره: تعارف نکنیم
• روز چهارم جشنواره روز آرام جشنواره لقب گرفت که نه تنها پر سر و صدا نبود، حتی چهره‌های سینمایی هم حضور چشمگیری نداشتند.
• انتقاد به بهروز شعیبی و تغییر فاز در راه فیلم‌سازی، از اولین انتقادات امروز جشنواره بود؛ منتقدان شعیبی به ساخت فیلمی درباره‌ی موسیقی پاپ اشاره داشتند و تلویحا از اینکه ترانه‌های «معین»، خواننده‌ی قبل از انقلاب را در فیلمش منتشر کرده گلایه داشتند؛ اما شعیبی به همه منتقدانش گفت که هیچ وقت مقید به یک گونه‌ی سینمایی خاص نیستم و بهتر است تعارف نکنیم همه‌ی ما معین گوش می‌دهیم.
• از شانزدهمین دوره‌ی جشنواره، به جمع سیمرغ‌ها، سیمرغ «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» اضافه شد که به جایزه‌ی مردمی شهرت یافت و یکی از مهمترین سیمرغ‌های جشنواره شد اما اعتراضات متعدد سینماگران درباره‌ی هدایت آرای مردمی در رای‌گیری‌ها، نهایتا به چیدن بال این سیمرغ محبوب در جشنوارهی چهلم و تعطیلی آن انجامید؛ اما محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در روز چهارم جشنواره وعده داد که این سیمرغ از دوره‌ی چهل و سوم به جشنوارهی فجر بازمی‌گردد.
روز پنجم جشنواره: آشغال‌های زیر فرش
• و اما در پنجمین روز جشنواره حضور مجید انتظامی، پس از سال‌ها دوری از موسیقی فیلم، در کنار دیگر عوامل فیلم سینمایی «مجنون»، هم رنگ و بویی از اصالت به جشنواره داد و هم حال و هوای بی‌رونق روز چهارم که چهره‌ها کمتر در آن حضور داشتند را عوض کرد. انتظامی گفت: خوشحالم که به جشنواره آمده‌ام زیرا خیلی به بچه‌های این فیلم علاقه‌مند شدم و دوستشان دارم. حیف بود که امروز اینجا نباشم.
• اظهارنظر حسام منظور هم که امسال با دو فیلم «مجنون» و «بهشت تبهکاران» در جشنواره حضور دارد، تیتر خبری رسانه‌ها شد؛ او درباره‌ی تجربه‌ی حضور در فیلم مجنون در ضمن حادثه‌ای که در آن مجروح شد گفت: «الان فهمیدم جنگ چه شکلیه!»
• و اما مهمترین حاشیه‌ی روز پنجم جشنواره پخش نسخه‌ی بازبینی فیلم بهشت تبهکاران با پرده سبز و بدون موسیقی بود که نه تنها صدای کارگردان که صدای مخاطبین فیلم را هم درآورد! مسعود جعفری جوزانی در اعتراض به این اقدام جشنواره گفت: نمایش نسخه‌ی ناقص فیلم، کار غیرحرفه‌ای، خطا و خیانت در امانت بود. این چیزی نیست که توجیه کنیم. همیشه حرف نمی‌زنیم و آشغال‌ها را زیر فرش می‌گذاریم. اصلا من هم خطا کرده باشم، چرا شما چنین کاری کردید؟
• در پنجمین روز از جشنواره فیلم‌های «تابستان همان سال»، «احمد»، «تمساح خونی»، «آغوش باز»، «آبی روشن» و«مجنون» به سانس فوق‌العاده رسیدند.
• آخرین اکران جشنواره هم در روز پنجم انیمیشن «رویاشهر» بود به نویسندگی و کارگردانی محسن عنایتی.
روز ششم جشنواره: از سیمرغ مارال بنی‌آدم تا حذف «صبح اعدام»
• روز ششم، جشنواره میزبان 2 فیلم سینمایی و یک انیمیشن بود؛ فیلم‌های سینمایی «نپتون»، «پروین» و انیمیشن «شمشیر و اندوه».
• از پوستر پروین رونمایی شد و در نشست خبری این فیلم، که ساعات پایانی شب در خانه‌ی جشنواره برگزار شد، همه‌ی بازیگرانش حضور داشتند. مارال بنی آدم، ضمن اینکه اذعان کرد بازی در نقش پروین مهمترین نقش دوران بازیگری‌اش بوده گفت که پدرش برای بازی از این نقش اعلام رضایت کرده و گفته: «از تو به خاطر ایفای این نقش فاخر راضی هستم» و این سیمرغ من بود.
• حاشیه‌های روزهای اول جشنواره همچنان ادامه دارد و پس از حرف‌ها و حضور جنجالی النازشاکردوست در یک سینمای مردمی برای فیلم «بی‌بدن»، بهروز افخمی در واکنش به اظهارات محمدرضا عباسیان یکی از اعضای کمیته‌ی انتخاب فیلم در برنامه‌ی «هفت» گفت: برای جبران اشتباهتان درباره‌ی فیلم بی‌بدن که با بی‌دقتی دیدید، بهتر است حالا که معتقدید فیلم «صبح اعدام» اصلا فیلم نیست، صبح اعدام را از بخش مسابقه حذف کنید و به جای آن فیلم بی‌بدن را در بخش سودای سیمرغ قرار دهید. برای شرکت فیلم خودم در بخش مسابقه کمترین ارزشی قائل نیستم. بهتر است هرچه زودتر جلوی اشتباهاتتان را بگیرید و اشتباه بعدی را مرتکب نشوید.
• طبق وعده‌ای که وزیر ارشاد به خبرنگاران داده است، بعد از ظهر امروز، چهارشنبه 18 بهمن، امینی، دبیر جشنواره توضیح خواهد داد که بی‌بدن به بخش سودای سیمرغ خواهد رسید یا نه!
• مشهد و رشت هم به جمع شهرهای جشنواره پیوستند و از دوشنبه شانزدهم بهمن به صورت رسمی فیلم‌های جشنواره در این دو شهر اکران می‌شود که استقبال اهالی این دو شهر را به همراه داشت.
• و امروز چهارشنبه ۱۸ بهمن‌ماه، هفتمین روز از برگزاری جشنواره، سه فیلم سینمایی «آسمان غرب» به کارگردانی محمد عسگری، «ملکه آلیشون» به کارگردانی ابراهیم نورآور محمد و «نبودنت» به کارگردانی کاوه سجادی حسینی روی پرده می‌رود. که یکی در ژانر دفاع مقدس، یکی کودک و آخری یک درام عاشقانه است.
روز هفتم جشنواره: در آرزوی بازگشت صف‌های طولانی به سینما
• در هفتمین روز از برگزاری جشنواره، سه فیلم سینمایی «آسمان غرب»، «ملکه آلیشون» و «نبودنت» روی پرده رفتنند و نشان روز هفتم جشنواره به مرحوم «بیتا فرهی» تقدیم شد.
• اگرچه در روز ششم جشنواره، وزیر ارشاد گرفتن تصمیم برای تجدیدنظر در فرستادن فیلم «بی‌بدن» به بخش سودای سیمرغ را به امینی دبیر جشنواره پاس داده بود، اما عصر دیروز در ضمن بازدید از جشنواره و نشست خبری، سوال و اصرار خبرنگاران را درباره‌ی سرانجام این فیلم بی‌پاسخ گذاشت؛ به نظر می‌رسد با توجه به صحبتی که درباره‌ی قوانین جشنواره داشتند این موضوع منتفی شده باشد!
• عوامل فیلم سینمایی «پرواز 175» با شکایت از برنامه‌ی تلویزیونی «هفت» که در تاریخ 13 بهمن به نقد این فیلم پرداخته بود، ضمن اعتراض به تلاش این برنامه برای انتساب اثرشان به حوزه‌ی هنری –درحالی‌که تهیه‌کننده‌ی شخصی و خصوصی دارد- در نامه‌ی اعتراضی خود به رئیس صدا و سیما این پرسش را مطرح کردند که «چرا بهروز افخمی به عنوان کارگردانی که فیلم در جشنواره دارد، باید اجرای برنامه را برعهده بگیرد و به نقد رقبای خود بپردازد؟!»
• در آخرین سانس از جشنواره، «نبودنت»، جدیدترین فیلم کاوه سجادی حسینی به نمایش درآمد؛ فیلمی که برخی منتقدان معتقد بودند هیأت انتخاب برای بودن آن در بخش سودای سیمرغ باید پاسخ‌گو باشد.
• در نشست خبری «نبودنت»، سینا رازقی، بازیگر جوان این فیلم گفت ما همیشه هیجان آمدن به جشنواره را داشتیم برای دیدار با بزرگان سینما و حالا که آن‌ها نیستند ما باید چه کنیم؟ ما صف می‌کشیدیم تا در زمان جشنواره این بزرگان را ببینیم و امیدوارم آن شور و نشاط باز هم در جشنواره دیده شود.
• افتتاح بخش بین‌الملل جشنوارهی چهل و دوم و بخش بازار جشنواره از خبرهای روز هفتم بود.
• وزیر فرهنگ از احداث مجموعه‌ی بزرگی برای جشنواره‌ها در خیابان حجاب خبر داد که وعده داده شده در پنجاهمین سالگرد پیروزی انقلاب افتتاح شود.
• در هشتمین روز جشنواره چهار فیلم «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز حداد، «آبی روشن» به کارگردانی بابک خواجه پاشا، «نوروز» به کارگردانی سهیل موفق و «ببعی قهرمان» به کارگردانی میثم حسینی و حسین صفارزادگان در خانه‌ی جشنواره نمایش داده می‌شوند.
روز هشتم جشنواره: آب پاکی روی دست «بی‌بدن»
• هشتمین روز از جشنواره میزبان «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز حداد، «آبی روشن» به کارگردانی بابک خواجه‌پاشا، «نوروز» به کارگردانی سهیل موفق و انیمیشن «ببعی قهرمان» به کارگردانی حسین صفارزادگان و میثم حسینی بود.
• حاشیه‌های فیلم «بی‌بدن»، همچنان در هر روز از جشنواره خبرساز می‌شود. در تازه‌ترین خبر، بالاخره امینی دبیر جشنواره، آب پاکی را روی دست همه ریخت تا دیگر جای پرسشی برای این قضیه باقی نماند. امینی گفت: «آقای وزیر رئیس ما هستند اما ایشان دستوری در این‌باره ندادند؛ براساس عدالت و احترام به هیئت انتخاب، فیلم بی‌بدن به بخش سودای سیمرغ جشنواره نیامد».
• حضور تمامی عوامل فیلم سینمایی «آبی روشن» در جشنواره، به‌خصوص حضور مهران غفوریان و مهران احمدی، بازیگران این فیلم، حال و هوای هشتمین روز جشنواره را نمکین کرد.
• سهیل موفق کارگردان فیلم «نوروز» هم ضمن بیان اینکه سعی می‌کند فیلم‌هایش به گونه‌ای باشد که کودکان با خانواده فیلم را ببینند گفت: ما پنج سال دنبال سرمایه‌گذار گشتیم و این غم بزرگی است که فیلمی درباره‌ی آئین و سنت‌های ایرانی، اولویت هیچ نهاد و ارگانی نیست.
او درباره‌ی حضور علی نصیریان که در دهه‌ی نود زندگی‌اش در این فیلم حضور دارد نیز توضیح داد: ما خیلی سخت خدمت آقای نصیریان رسیدیم و در جلسه دوم دیدارمان لباس پوشیدند و اتود زدند و من حیرت‌زده شدم که او چقدر عاشق این آیین است.
• پیش از این طبق برنامه‌ی اعلام شده، پایان جشنواره و اعلام نامزدها در تاریخ 20 بهمن تعیین شده بود؛ اما در یک تغییر برنامه‌ی ناگهانی، اعلام نامزدها به فردا شنبه 21 بهمن موکول شد و از 10 صبح تا پایان شب تمام 33 فیلم حاضر در جشنواره در 8 سالن خانه‌ی جشنواره به نمایش در می‌آید.
• ساعات پایانی شب هشتم نیز مجتبی امینی، دبیر جشنواره، در نشست خبری خود اسامی داوران دو بخش ملی و بین‌الملل جشنواره را اعلام کرد.
• آخرین سانس اکران در خانه‌ی جشنواره در روز هشتم، انیمیشن سه بعدی «ببعی قهرمان» بود که به دلیل اکران در ساعات پایانی شب، تماشاچی چندانی نداشت و نشست خبری آن در بامداد روز جمعه بیستم بهمن ماه برگزار شد.
آخرین روز جشنواره: شلوغ و با حال و هوای فوتبال
• آخرین روز چهل‌ودومین جشنوارهی بین‌المللی فیلم فجر به نام مرحوم داریوش مهرجویی نامگذاری شده بود و سه فیلم «احمد»، «پرویز خان» و «شور عاشقی» فیلم‌های به نمایش درآمده در روز آخر جشنواره بودند.
• معمولا فیلم‌های حاضر در جشنواره در سال‌های گذشته، در طول 10 روزِ جشنواره نمایش داده می‌شدند اما جدول نمایش امسال در طول 9 روز برای نمایش فیلم‌ها تنظیم شده بود و روز آخر جشنواره یعنی امروز 21 بهمن ماه، به تکرار پخش فیلم‌ها اختصاص داده شده است.
• به دلیل همزمانی روز آخر جشنواره با تعطیلی روز جمعه، جشنواره یکی از شلوغ‌ترین روزهای خود را از نظر تعداد مخاطب دید.
• نمایش فیلم «پرویز خان» به کارگردانی علی ثقفی که درباره‌ی شکل‌گیری تیم ملی جوان دهه‌ی 60 ایران و روایت مربیگری زنده‌یاد پرویز دهداری، سرمربی اسبق تیم ملی فوتبال ایران است، فوتبال‌های خاطره‌انگیز آن نسل را برای تماشاچیان آخرین روز جشنواره زنده کرد و حال و هوایی فوتبالی به آخرین روز جشنواره داد.
• طبق آمار اعلام شده فیلم‌های «مجنون»، «تابستان همان سال»، «آغوش باز»، «تمساح خونی»، «قلب رقه»، «دو روز دیرتر» و «آسمان غرب» در ۱۴ سانس فوق‌العاده در 10 روز جشنواره، نمایش داده شده‌اند.
«تمساح خونی» اولین تجربه‌ی کارگردانی جواد عزتی، رکورددار سانس فوق‌العاده‌ی پرمخاطب‌ترین فیلم فجر شد. درواقع در غیاب سیمرغ مردمی جشنواره برخی تهیه‌کنندگان از جمله تهیه‌کننده‌ی فیلم «صبحانه با زرافه‌ها» تمایلی به پخش فیلم خود در سانس فوق العاده نداشتند؛ در حالی‌که در سال‌های گذشته بسیاری از سینماگران برای دریافت رای در بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، تمایل بسیاری برای به دست آوردن سانس فوق‌العاده داشتند.
• با اتمام پخش تکرار فیلم‌ها در جشنواره، طبق قاعده‌ی هر سال باید نامزدهای چهل و دومین جشنوارهی فیلم فجر تا پایان امروز یعنی آخرین روز جشنواره به صورت رسمی اعلام شوند.
روز آخر جشنواره: تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل
• آخرین بخش از حاشیه‌های جشنوارهی فجر، اختتامیه‌ی چهل و دومین جشنوارهی فجر است که پیش‌تر اعلام شده بود، اجرای آن را محمدرضا شهیدی‌فر بر عهده دارد.
• از شگفتی‌های جشنوارهی فجر امسال شاید این بود که جشنواره‌ای که به نظر بسیاری از منتقدین و اهالی سینما به رونق سال‌های گذشته، هم از نظر کیفیت آثار و هم از نظر حضور هنرمندان با سابقه نبود، از نظر وزیر فرهنگ، پررونق‌ترین دوران جشنواره بود و از کمیت و کیفیت آن راضی بود؛ تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...
• «تابستان همان سال»، سومین ساخته‌ی محمود کلاری که پیش از این بارها سیمرغ را برای بهترین فیلمبرداری به خانه برده بود، بیشترین تعداد سیمرغ را از آن خود کرد و به همین بهانه شهیدی‌فر، مجری برنامه به دفعات، خطاب به علی اوجی، تهیه‌کننده‌ی فیلم از شمارش سیمرغ‌ها و تعداد آن‌ها پرسید.
• در جشنوارهی سال‌های گذشته، داشتیم بازیگرانی را که برای اولین بازی‌شان سیمرغ را بر شانه‌های خود دیدند و یکی از اتفاقات جالب جشنوارهی امسال، قرار گرفتن «ساره رشیدی» در بین نامزدهای بهترین بازیگر زن بود. او اولین‌بار با اجرای استندآپ کمدی در برنامه‌ی «خندوانه» دیده شد و برای اولین بازی در فیلم سینمایی «احمد» دیپلم افتخار بهترین نقش مکمل زن را گرفت.
• از دیگر شگفتی‌های جشنوارهی امسال این بود که تا پیش از روز اختتامیه، طبق گفته‌ی یکی از اعضای هیئت انتخاب فیلم‌ها، «صبح اعدام»، آخرین ساخته‌ی بهروز افخمی، اصلا فیلم نیست و از نظر منتقدین نیز این فیلم در فیلمنامه و کارگردانی ضعف‌های بسیار داشت؛ اما حضور این فیلم در میان نامزدها و بعد نشستن سیمرغ بر شانه‌های بهروز افخمی به عنوان بهترین کارگردان، بسیاری را متعجب کرد.
ظاهرا نامزدی «صبح اعدام» در هشت رشته به ناراحتیِ بهروز افخمی از حرف‌های محمدرضا عباسیان برمی‌گردد که درباره‌ی صبح اعدام گفته بود: «بزرگ‌ترین اشتباه هیئت انتخاب، انتخاب فیلم «صبح اعدام» است، این فیلم اصلا «فیلم» نیست. فیلم تجربی است و درنیامده، کانسپتش جذاب نیست، پر از دیالوگ است که ارتباطی به اصل موضوع ندارد. تصویری که از «طیب حاج‌رضایی» داریم هیچ نسبتی با «طیب حاج‌رضایی» فیلم ندارد.»
برخی رسانه‌ها نیز این تعداد بالای نامزدی را مقدمه‌ای برای جبران ناراحتی افخمی دانستند و پیش‌بینی کرده بودند که عوامل جشنواره برای جبران مافات، شاید سیمرغ بهترین فیلم یا بهترین کارگردانی را به افخمی دهند که پر بیراه هم پیش‌بینی نشده بود.
• از دیگر شگفتی‌های این جشنواره دعای جدیدی بود که محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در سخنرانی شب اختتامیه خواند!
غلط خواندن دعایی به شهرت دعای تحویل سال از روی کاغذ، آن هم از طرف یک مدیر فرهنگی، همه را متعجب کرد و بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی را به واکنش واداشت.
به پایان آمد این دفتر، حکایت همچنان باقی است...
مطلب مرتبط:
بررسی انتقادی کارنامه مدیریت چهل و دومین جشنواره فیلم فجر